تالین ساهاکیان – آلمان
بشر در هیچ دوره‌ای از زندگی‌اش بر روی کرهٔ خاکی، به اندازهٔ زمان کنونی از خوردن گوشت و محصولات حیوانی دیگر (و البته مصرف محصولات حیوانی در سایر زمینه‌ها) بی‌نیاز نبوده است. از یک‌سو، فراوانی و گوناگونی بی‌سابقهٔ مواد گیاهی در زمان حاضر و از سوی دیگر، علم و تکنولوژی‌ای که نه‌تنها تغذیهٔ گیاهی خوش‌برنامه را به‌عنوان تغذیه‌ای کافی و مناسب تأیید می‌کند، بلکه برای آنکه این تغذیه به غایت خود از نظر کامل و کافی بودن برسد، راه‌های علمی و عملی پیش رو می‌گذارد و راه را برای گیاه‌خواری کامل جامعهٔ بشری هموار کرده است.
از طرف دیگر، در هیچ دوره‌ای از تاریخ زندگی بشری، هزینهٔ تولید گوشت و محصولات حیوانی دیگر، برای حیوانات و محیط زیست تا این اندازه بالا نبوده است و به‌نظر می‌رسد بشر، کل هستیِ روی زمین را در لبهٔ پرتگاه قرار داده است. دو عامل در این رویکرد نقش اساسی بازی می‌کنند:
رشد بی‌رویهٔ جمعیت بشر و افزایش سرانهٔ مصرف محصولات حیوانی
وقتی به وضعیت زندگی حیوانات نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که حجم استثمار حیوانات و خشونت در برابر آن‌ها به ابعاد غیرقابل‌تصوری رسیده است، ولی این بدان دلیل نیست که انسان امروز، غیراخلاقی‌تر از نسل‌های پیشین است. دقیقاً برعکس! انسان امروز در مقایسه با نسل‌های پیشین خود، حساسیت بیشتری در برابر خشونت، چه در برابر انسان‌ها و چه در برابر حیوانات، نشان می‌دهد به‌شرط آنکه آن را ببیند و مشکل دقیقاً همین‌جاست: در زمان ما خشونت در برابر حیوانات و استثمار آن‌ها غوغا می‌کند، ولی نه در برابر چشم مصرف‌کنندگان، بلکه پشت درهای بستهٔ دامداری‌ها، مرغ‌داری‌ها، مراکز پرورش ماهی و حیوانات دریایی دیگر، کشتارگاه‌ها و روی عرشه‌ٔ کشتی‌های ماهیگیری و وقتی گروهی سعی می‌کنند این حقایق را نشان بدهند، بسیاری از افراد سرشان را مثل کبک زیر برف فرو می‌برند و فقط زمانی آن را بیرون می‌آورند که کسی داد بزند: «نه این دروغ است. شما هیچ تقصیری ندارید. گیاه‌خواری آن‌قدرها هم خوب نیست یا به‌هیچ‌عنوان آن‌طور که این‌ها می‌گویند، بهتر از همه‌چیزخواری نیست» یا «تقصیر شما نیست که وضعیت این حیوانات آن‌قدر بد است. باید دست‌اندرکاران توجه کنند، نه شما.» یا «نگاه کنید! من مقاله‌ای پیدا کردم که می‌گوید خوردن لبنیات برای فلان چیز خوب است.» و البته این رویکرد هم چیز عجیبی نیست. همهٔ ما کم‌وبیش از «حقایقی» که ما را بر سر دوراهی قرار میدهند و اگر برایمان آشکار و اثبات شوند، راهی جز تغییر خودمان پیش رویمان باقی نمی‌گذارند، فراری هستیم و در مقابل، بسیار مشتاق‌ایم که کسی به ما بگوید: «کاری که می‌کنی درست است یا لازم است یا اگر هم درست نیست، چاره‌ای جز این نداری.» تا با خیال آسوده به راه خودمان ادامه بدهیم.
ولی توجه کنیم: همهٔ ما «کم‌وبیش» از حقایقی که می‌گویند لازم است خودمان یا عادات خودمان را تغییر دهیم، فرار می‌کنیم، ولی تفاوت‌های اخلاقی ما را، دقیقاً همین «میزان» فراری بودن از حقایقی از این دست تعیین می‌کند. گروهی از افراد سعی می‌کنند خودشان را به نشنیدن و ندیدن بزنند، گروهی از افراد جلوتر می‌روند و سعی می‌کنند برای ادامهٔ راه خودشان به هر بهانه و توجیهی چنگ بزنند و این توجیهات و بهانه‌ها را به دستهٔ اول هم بخورانند، گروهی کسانی را که سعی می‌کنند حقایق را آشکار کنند مسخره می‌کنند، گروهی به فکر فرو می‌روند، ولی تصمیم‌گیری در مورد آن را مرتب به تعویق می‌اندازند، گروهی با اینکه می‌دانند تغییر کردن نوعی چالش است و همیشه ساده نیست، دست به کار می‌شوند و دنبال سرنخ‌ها را می‌گیرند و سعی می‌کنند بفهمند واقعاً چه خبر است و اگر به این نتیجه رسیدند که باید تغییر کنند، تغییر می‌کنند…
باید بدون تعارف از خودمان بپرسیم می‌خواهیم جزو کدام گروه باشیم، چون جوینده یابنده است: اگر جزو دسته‌ای باشیم که جهان‌بینی‌شان، لذت‌ها و عادت‌های آن‌ها را مثل سوزن پرگار در مرکز جهانشان قرار می‌دهد و فکر می‌کنند این دیگران‌اند که باید تغییر کنند و نه خودشان، توجیهات لازم برای خودمان را هم پیدا خواهیم کرد و اگر جزو دسته‌ای باشیم که با اینکه از لزوم تغییر خودشان خوشحال نیستند، ولی آن‌قدر به تأثیر خودشان و ماهیت خودشان بر جهان اطراف اهمیت میدهند که می‌دانند اگر لازم باشد «باید» تغییر کنند، راه غلبه بر چالش‌ها، مشکلات و عادات را هم پیدا خواهیم کرد.
شاید به‌همین دلیل است که برخی افراد از وجود افراد وگان در اطراف خود نفرت دارند، چون آن‌ها اثباتی بر این مدعا هستند که می‌شود کمتر استثمار کرد، کمتر آزار رساند، کمتر باعث کشتار شد و کمتر به طبیعت آسیب رساند و با این‌حال، سالم و شاداب بود.
مشاهیر گیاه‌خوار و پاک‌گیاه‌خوار، گواهی‌اند برای آنکه امروز برای تندرست بودن، زیبا بودن، رسیدن به مراتب علمی یا ورزشی یا اجتماعیِ بالا، کوچک‌ترین نیازی به مصرف محصولات حیوانی نداریم.
البته که مشاهیر گیاه‌خوار، زاده و مختص زمان ما نیستند. از چند هزار سال پیش و در همهٔ دوره‌ها افراد آزاداندیشی وجود داشته‌اند که در لحظه‌ای از زندگی، راهی را که اکثریت می‌رفته به چالش کشیده‌اند و تصمیم گرفته‌اند دیگر به سنت‌های خشونت‌آمیز تن در ندهند و راهی را بروند که باعث آزار و خشونت کمتر می‌شود و خوشبختانه تعدادی از این افراد آن‌قدر در شکل‌گیری فلسفه، ادب، هنر و علم بشر تأثیر داشته‌اند که نامشان ماندگار شده است. از بودا و فیثاغورس و افلاطون و پلوتارک گرفته تا لئو تولستوی و جورج برناردشاو و اسحاق باشویس سینگر و ولتر و فرانس کافکا تا گاندی و آلبرت شوایتزر تا ادیسون و اینشتین و بنیامین فرانکلین فقط چند نمونه از نمونه‌های تاریخی‌اند که اگر هم از اول گیاه‌خوار نبوده‌اند، زمانی ورق را برگردانده‌اند و پس از آن، تن به خوردن حیوانات نداده‌اند.
اما در زمان ما حضور موفقیت‌آمیز افراد وگان در همهٔ عرصه‌ها بیش از هر زمان دیگر (لااقل در چندین قرن گذشته) به چشم می‌خورد. این افراد، اثبات زنده بر این مدعا هستند که نه برای سالم و قوی بودن، نه برای زیبا بودن، نه برای ورزشکار بودن، نه برای داشتن اندام فوق‌العاده ورزیده، نه برای داشتن هوش سرشار و رسیدن به مراتب بالای علمی و نه برای هیچ چیز دیگر، بشر کنونی نیازی به مصرف محصولات حیوانی ندارد.
افراد مشهور و سلبریتی‌هایی مانند:
- دکتر جین گودِل (Jane Goodall)، متخصص رفتارشناسی حیوانات
- ادوارد ویتن (Edward Witten)، فیزیک‌دان و ریاضی‌دان بسیار نامی معاصر (گیاه‌خوار نه وگان)
- جیمز کمرون (James Cameron)، کارگردان و تهیه‌کننده
- موبی (Moby)، نویسنده و آهنگ‌ساز
- کیسی افلک (Casey Affleck)، بازیگر و کارگردان
- واکین فینیکس (Joaquin Phoenix): بازیگر و برندهٔ اسکار
- جیمز کرامول (James Cromwell)، بازیگر و برندهٔ اسکار
- ناتالی پورتمن (Natalie Portman)، بازیگر و برندهٔ اسکار
- پاملا آندرسون (Pamela Anderson)، بازیگر
- آلیشیا سیلورستون (Alicia Silverstone) بازیگر
- وودی هارلسون (Woody Harrelson)، بازیگر و نمایشنامه‌نویس
- پیتر دینکلیج (Peter Dinklage)، بازیگر و تهیه کنندهٔ فیلم
- تونی کانال (Tony Kanal)، ترانه‌نویس، آهنگ‌ساز و تولید کنندهٔ موزیک
- کیت مارا (Kate Mara)، بازیگر
- امیلی دشانل (Emily Dechanel)، بازیگر
- ناتالی امانوئل (Nathalie Emmanuel)، بازیگر
- ماییم بیالیک (Mayim Bialik)، بازیگر
- جوان جت (Joan Jett)، خواننده
پزشکان وگان معروفی مانند:
- دکتر کالین کمپبل (Colin Campbell)، پزشک، محقق و نویسنده
- دکتر نیل برنارد (Neal Bernard)، پزشک، محقق و نویسنده
- دکتر مایکل گرگر (Michael Greger)، پزشک، محقق و نویسنده
- دکتر کالدول ازل‌اشتاین (Caldwell Esselstyn)، پزشک سرشناس قلب و عروق که بیماران خودش را با تغذیهٔ صددرصد گیاهی درمان می‌کند.
- دکتر مایکل کلاپر (Michael Klaper)، پزشک، نویسنده، محقق تغذیه
- دکتر دین و دکتر عایشه (Dr. dean and Dr. Ayesha): دو پزشک، محقق و نویسنده که روی تغذیه در ایجاد بیماری‌هایی مثل آلزایمر، پارکینسون، زوال عقل و غیره تمرکز کرده‌اند.
- دکتر کیم ویلیامز (Kim A. Williams)، رئیس کالج تخصصی قلب و عروق آمریکا
بدن‌سازان معروف در سطح دنیا مانند:
- بیلی سیموندز (Billy Simmonds)
- آلکساندر دارگاتز (Alexander Dargatz)
- بارنی دو پلیسِس Barny Du Plessis
- رایان نلسون (Ryan Nelson)
- توره واشینگتن (Torre Washington)
- نیمای دلگادو (Nimai Delgado) که در تمام عمر خود لب به گوشت نزده است.
- جهینا مالک (Jehina Malik) که از بدو تولد وگان بوده است.
- امبر اسپرلینگ (Amber Sperling)
ورزشکاران مطرح در سطح دنیا در سایر رشته‌ها مانند:
- فیونا اوکس (Fiona Oaks) که از ۶ سالگی وگان بوده و تا کنون ۴ رکورد جهانی در زمینهٔ دو استقامت در گینس ثبت کرده است.
- کم آوسم (Cam Awsome)، چهرهٔ مطرح بوکس در سطح جهانی
- میشائلا کوپنهاور (Michaela Copenhaver)، قایق‌ران مطرح در سطح دنیا
- اسکات ژورک (Scott Jurek)، چهرهٔ سرشناس و برندهٔ چندین عنوان قهرمانی در دو ماراتون خیلی طولانی که از ۲۰ سال پیش تاکنون وگان بوده است.
- نواک جوکوویچ (Novac Djokovic)، قهرمان مطرح تنیس دنیا
- لویز همیلتون (Lewis Hamilton)، قهرمان و چهرهٔ سرشناس در مسابقات فرمول ۱
- مگان داهامل (Megan Duhamel)، چهرهٔ مطرح دنیا در زمینهٔ اسکیت نمایشی
- جک لیندکوئیست (Jack Lindquist)، دوچرخه‌سوار مطرح در سطح دنیا
- ژان ژوزف (John Joseph)، مرد آهنین و نامی در رشتهٔ ورزش سه‌گانه (triathlon) که کتابی هم با عنوان «گوشت برای سوسول‌هاست» نوشته است.
- و راه دور نرویم: پاتریک بابومیان که متولد ایران و قوی‌ترین مرد آلمان است. او که از سال ۲۰۰۵ گیاه‌خوار و از سال ۲۰۱۱ وگان بوده است، یکی از شناخته‌شده‌ترین نام‌های دنیا در زمینۀ قدرت بدنی است. در سال ۲۰۱۳ او در فستیوال وگان کانادا شرکت کرد و در حالی که یک فریم بزرگ ۵۵۰ کیلوگرمی را روی شانه‌هایش گذاشته بود، ۱۰ متر راه رفت و با این کار رکورد جدیدی را در گینس ثبت کرد. او پس از این پیروزی گفت:
«این پیامی است به کسانی که فکر می‌کنند برای سالم یا قوی بودن باید محصولات حیوانی بخورند. دو سال بعد از وگان شدنم، من قوی‌تر از همیشه‌ام و روزبهروز عملکردم بهتر می‌شود… وگان شوید و قدرت را حس کنید!»
همچنین در دنیای فلسفه، علم، سیاست و ادب معاصر، چهره‌های وگان زیادی حضور دارند (تعدادی از آن‌ها در اینجا: https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_vegans لیست شده‌اند) و گروهی از آن‌ها در زمینهٔ ترویج پاک‌گیاه‌خواری نیز فعال‌اند و این‌ها فقط مشتی از خروارند. تعداد افراد وگان موفق و نامی در همهٔ زمینه‌ها آن‌قدر زیاد است که نمی‌توان به همه اشاره کرد و روزبهروز بر تعدادشان افزوده می‌شود.
امکانات برای داشتن یک تغذیهٔ سالم و مناسب گیاهی فراهم است. کافی‌ست جهان‌بینی‌مان این باشد که «می‌خواهم به دیگران آسیب و آزار کمتری برسانم و مسئولانه‌تر انتخاب کنم و با آگاهی به طرف گزینه‌هایی در غذا، پوشاک و غیره پیش بروم که در همان حال که نیازهای مرا برآورده می‌کنند، باعث استثمار و خشونت بیشتر نشوند و منابع کمتری را مصرف کنند».
از هزاران سال پیش، گروهی از آزاداندیشان تلاش کرده‌اند به مردم بگویند «کشتن حیوانات برای غذا لازم نیست» و به‌نظر می‌رسد با توجه به همسو شدن آرای فعالان حقوق حیوانات، فعالان محیط زیست، فیلسوفان، پزشکان و هنرمندان در زمان حاضر این حرکت بالاخره منحنی سخت خود را پشت سر گذاشته است و دارد به بار می‌نشیند. ما در زمینهٔ رهایی حیوانات از این سرنوشت شوم که هزاران سال دنبالشان کرده و روزبهروز شوم‌تر شده است، به نقطه‌ای تاریخی رسیده‌ایم. مبارزه با به بردگی کشاندن و استثمار و کشتار حیوانات، چالشِ بزرگ زمان ماست همان‌طور که مبارزه با برده‌داری و خشونت در برابر زنان و کودکان و رسیدن به حقوق مساوی زنان و مردان و غیره چالش بزرگ نسل‌های پیشین ما بود (که البته هنوز هم ادامه و جای کار بسیار دارند). باید مشخص کنیم کدام طرف تاریخ ایستاده‌ایم.
این گوی و این میدان…
چند نمونه از فیلم‌های مستند در مورد تأثیرات همه‌چیزخواری و وگانیسم بر تغذیه، حقوق حیوانات و اقلیم (زیست‌محیط)
- فیلم زمینی‌ها (Earthlings) که یکی از بهترین فیلم‌های مستند است که رابطۀ بیمارگونۀ بشر با حیوانات دیگر را نشان می‌دهد. این فیلم، به زندگی و مرگ حیوانات خانگی در پناهگاه‌ها، زندگی و مرگ حیوانات پرورشی در دامداری‌ها و کشتارگاه‌ها، زندگی حیوانات در سیرک‌ها، آزار حیوانات در برنامه‌های تفریحی، شکار ماهی‌ها و زندگی حیوانات آزمایشگاهی می‌پردازد.
- فیلم سلطه (Dominion) که در سال ۲۰۱۸ ساخته شده است. این فیلم مجموعه‌ای کامل، نفس‌گیر، بی‌آرایش و بی‌پیرایش از زندگی و مرگ حیوانات تحت سلطهٔ بشر است: حیواناتی که برای غذا، پوشاک، تحقیق یا سرگرمی آدم‌ها پرورش داده و کشته می‌شوند.
- فیلم چنگال به‌جای چاقو (Forks Over Knives) که به تأثیرات همه‌چیزخواری و تغذیهٔ گیاهی بر سلامتی می‌پردازد.
- فیلم «توطئهٔ گاوی – راز توسعهٔ پایدار» (Cowspiracy – The Sustainability Secret) که به تأثیرات بد اقلیمی مصرف محصولات حیوانی می‌پردازد. این فیلم رایگان نیست ولی در اغلب کتابخانه‌ها می‌توان آن را به رایگان امانت گرفت، برای اطلاع از مطالب ارائه‌شده در فیلم می‌توانید به این صفحه مراجعه کنید:
- فیلم پایان گوشت (The End of Meat) که از آینده‌ای خبر می‌دهد که در آن خوردن گوشت به گذشته تعلق دارد.
- فیلم تحول‌آفرینان (The Game Changers) که این باور نادرست را که ورزشکاران و بدن‌سازان باید گوشت و محصولات حیوانی بخورند، به چالش می‌کشد.
- فیلم مستند کوتاه از مزرعه تا یخچال (From Farm to Fridge) که در ۱۲ دقیقه برخی از واقعیت‌های دردناک صنعت دامداری را نشان می‌دهد.
